Cụ Lý ơi! ơi Cụ Lý!

TRUYỆN NGẮN

Mất điện. Bữa nhậu góp cũng đến lúc phải tàn. Mọi người giải tán. Hắn ngật ngưỡng về nhà, vừa đi theo kiểu vặn thừng vừa huýt sáo. Lòng lâng lâng. Vui, vui sao quá sá là vui…Bữa rượu tối nay thế mà vui. Đứa góp rượu, đứa góp nhắm. Hắn góp một cái đầu bò. Chỉ mất cái đầu bò mà lại được đàn em nức nở khen đại ca hào phóng. Ở cái xã này chỉ có đại ca là búa bổ. Này nhá: về nghề nghiệp thì huynh đệ ta đều trong ngành kinh doanh giết mổ. Nhưng đại ca có cơ cấu làm ăn lớn. Đúng. Đúng là lớn vì đại ca kinh doanh giải phẫu đại gia súc (ấy là nói việc hắn chuyên giết mổ trâu bò). Còn bọn chúng em chỉ loanh quanh giải phẫu mấy con ỉn còi với lợn sề thải, vốn liếng lãi lờ chỉ bằng phần mười của đại ca. Về hạnh kiểm thì đại ca là người trượng nghĩa, bọn đệ gặp khó khăn là đại ca vung dao bầu sẵn sàng bảo vệ, cứ như Lục Xuân Tiên… Ngu lại còn hay nói sách! Lục Vân Tiên chứ. À vâng… đúng rồi. Lục Vân Tiên. Còn về đường thê tử thì lại càng nhất. Này nhá: đại tỷ chân dài eo dây như người mẫu chứ chả như bọn nái sề nhà chúng em béo nứt béo trương. Mẫu cái con khỉ! Chỉ được cái nước khéo nịnh, đàn bà nhà tao gầy teo gầy tóp trông như con cá khô. Thằng nào thích, tao cho không. Ấy chết! Đại ca lại khiêm tốn, bọn đệ đâu dám. Để đệ nói tiếp: Quý tử của đại ca lại học giỏi nhất trường, cứ mỗi lần họp phụ huynh nghe các thầy hết lời ngợi ca thằng bé là bọn đệ cũng thơm lây. Cháu là Tấm gương sáng, niềm tự hào của con em trong ngành. Đại ca lại còn là hội trưởng phụ huynh của lớp. Đúng là nhất đấy! Búa bổ đấy!
Hắn nghe mà nở từng khúc ruột. Mặt giãn ra, hai cánh mũi phập phồng. Đúng thật. Búa bổ thật. Thằng con hắn mới học có lớp tám trường làng nhưng bao giờ cũng đứng đầu toàn khối. Đi thi huyện còn đạt giải. Được ông Trưởng phòng tặng giấy khen. Cái giấy đó được hắn lồng khung kính treo trên cùng trong đám giấy khen đỏ rực chiếm đến vài mét vuông của bức tường gian giữa. Để mà tự hào, để mà nở mũi nở mặt. Ai đến nhà hắn cũng khoe. Mà khoe cũng phải. Con hắn thông minh tức là cái gien nhà hắn thông minh. Giống nhà hắn thông minh. Khoái thật…
Dưng mà… say quá rồi. Phải về nhà làm một giấc để 3 giờ sáng còn giết bò. Dưng mà… mất điện, nóng thế này thì ngủ thế chó nào được. Cái ngành điện đến là chối tỷ. Cắt điện nhiều là để doạ, là để chuẩn bị tăng giá đây. Lại lý do chi phí đầu vào tăng. Ông đếch sợ! Anh tăng giá điện, tôi tăng giá thịt bò! Cũng lý do chi phí đầu vào tăng. Ông chẳng thiệt. Hay thật! Chẳng có thằng nào chịu thiệt cả… Dưng mà… thằng con phải thắp nến ngồi học. Rồi thì mắt lòi ra. Rồi thì muỗi nó đả cho đến đỏ đít, sưng chân chứ chả chơi. Rõ khốn nạn! Rốt cuộc mình vẫn thiệt. Thiệt đến đời con. Cứ cái kiểu này đến cả đời cháu…
Nhìn cái bóng mình xuyệch xoạc trên đường, hắn chợt nhận ra: trăng sáng quá. Mà hình như trăng đầu tháng. Hắn ngẩng nhìn trời. Đúng thật. Trăng chưa đầy nhưng trời trong lắm. Và hắn chợt nhớ ra hình như con hắn đã thi cuối năm, sắp nghỉ hè… Việc đếch gì phải học nữa. Thôi, yên tâm. Trăng sáng thế này thì cứ thong thả mà về. Tội gì mà phải vội! Vừa đi vừa ngắm trăng cho nó sướng. Vậy là hắn ngửa mặt nhìn trăng, chân bước xiêu vẹo, miệng ngâm nga vui sao quá sá là vui…
Huỵch, hắn ngã chúi về phía trước, hai tay loạng quạng chống xuống đường. Còn may chán. Đầu, mình, tay không hề gì. Chỉ thấy ngón chân đau nhói. Thôi chết! Bị thương chảy máu rồi. Tại say quá, quên cả dép ở chỗ uống rượu. May mà cũng sắp đến nhà. Hắn vừa xuýt xoa vừa co cái chân bị thương nhảy lò cò về nhà. Không khéo long móng thì bỏ mẹ. Còn làm ăn gì được.
Nhà tối om. Hắn quát: “Sao tối như đêm năm mươi thế này”. Vợ hắn lập cập chạy ra thắp nến. Xong rồi thị lại biến mất. Hắn ngồi phệt xuống nền nhà, giơ cái chân đau lên ngang mặt, với tay lên bàn lấy tý thuốc lào rịt vào chỗ đau. Rồi vẫn cái tư thế ấy, hắn gọi:
-Thằng cò đâu! Đi lấy cho tao đôi dép.
Vợ hắn lại hiện ra y như có phép tàng hình:
- Nó đang nằm khóc ở trong nhà…
- Sao mà phải khóc? Tao đã chết đâu mà phải khóc!
Miệng thì quát vậy nhưng trong lòng hắn lại thấy rưng rưng. Đúng là thằng con vừa giỏi giang vừa có hiếu. Mình chỉ bị sơ sơ vậy mà nó đã…
- Không phải- Vợ hắn thẽ thọt- Nó khóc vì thi bị điểm kém.
Hắn nhổm người, quên cái chân đang bị đau:
- Sao lại điểm kém? Loại đàn bà ngu không biết cái gì chỉ nói bừa. Điểm kém là kém thế nào?
Vợ hắn chống chế một cách yếu ớt:
- Thì tôi biết đâu đấy. Đi mà hỏi nó.
Nói rồi vợ hắn lại biến mất. Hắn hạ cái chân đau xuống, tay bấu vào cạnh bàn kéo người ngồi lên ghế. Khi cái mông đã yên vị thì cái chân đau cũng được kéo lên và cái mồm bắt đầu dõng dạc:
- Thằng cò! Ra đây tao hỏi!
Im lặng. Hắn phải ngồi đợi đến vài phút. Chưa thấy quý tử ra trình diện. Thánh chỉ được nhắc lại lần nữa. Vẫn không có hiệu lực. Hắn điên lắm rồi. Mày cậy mày giỏi mày dám kháng chỉ à. Phải cho thằng này một trận. Quên hẳn cái chân còn đau, hắn tìm công cụ để trừng phạt tội khi quân. Tìm khắp trong nhà, ngoài sân không có cái gì khả dĩ có thể làm được việc ấy, hắn hùng hục ra dãy chuồng bò. Trong nhập nhoạng, loạng quạng chân đau, hắn bước phải cái vũng nước ngay cửa chuồng. Nước bắn tung toé. Mùi khai nồng nặc. Bỏ mẹ rồi. Dẫm phải nước đái bò! Giời ơi! Cái ngón chân sao mà buốt thế, xót thế! Cơn tức nhân lên. Giật cái roi mây trên mái chuồng thường ngày vẫn dùng đuổi bò, chân khập khiễng, mặt đằng đằng sát khí, hắn quay vào nhà. Tay nhăm nhăm cái roi, hắn gầm lên vẫn cái mệnh lệnh ấy. Lần này thì mệnh lệnh mới có hiệu lực. Trong buồng có tiếng thì thào. Lát sau, thấy nhô ra một cái đầu bù xù cùng với khuôn mặt loang lổ bóng tối, hai mắt sưng húp chắc là do khóc nhiều. Quý tử của hắn nem nép ra trình diện. Phải hỏi cho đến đầu đến đũa. Không thể lơ mơ được! Dạy con là phải thế! Hắn ngồi xuống ghế. Roi mây để trên bàn- sau khi đã gạt ấm chén sang một bên.
- Mày đứng đấy! Báo cáo công khai điểm thi?
Thằng bé cúi mặt không trả lời. Hắn nhắc:
- Toán?
- Mười ạ!
- Được!- Hắn phán bằng một giọng vừa tự hào vừa kẻ cả- Lý?
- Chín ạ.
- Sao lại chín? Nhưng cũng tạm được- Cái giọng hắn chùng xuống một tý-Vậy còn Hoá? Hoá được mấy?
- Hoá cũng được chín.
- Chỉ có vậy thôi à! Tao tạm chấp nhận. Có thể còn sai sót tí chút- Hắn lúc lắc cái đầu ra vẻ am hiểu và thông cảm- Lần sau phải nghiêm túc rút kinh nghiệm. Thế còn Văn?
- ……..
Chát! Hắn vung cái roi mây quật xuống mặt bàn. Mặt bàn rung lên bần bật. Cốc chén va vào nhau canh cách.
Cậu quý tử vẫn đứng im, mặt cúi gằm. Nhìn thấy cái dáng như vậy của con, hắn thấy nó hèn hèn. Cơn giận lại trào lên, hắn thẳng cánh với người vụt vào mông thằng bé:
- Tao hỏi, mày dám không trả lời hả? Không có quân trị quân nhậm gì nữa hả? Mày có nói không? Văn được mấy? Nói!
Thằng bé co dúm người lại, hai tay xoa mông. Cái đòn trừng phạt bất ngờ làm cho nó không kịp đỡ. Đành phải nói thôi. Không chừng cái roi…
-Văn được… có… có ba.
Hắn tưởng nghe nhầm. Hỏi lại. Nhưng khi đã được khẳng định là tai hắn vẫn còn đủ độ thính cần thiết thì hắn uất lắm. Bọn đệ tử vừa mới khen xong, hắn cũng vừa vênh mặt tự hào với chúng nó xong. Nhục quá! Thế nào ngày mai bọn nó cũng ra vẻ an ủi mình. An ủi đấy nhưng hắn chắc bọn nó đang sướng thầm: vậy ra quý tử của đại ca cũng chẳng hơn gì. Con em trong ngành ta đều thế cả! Dưng mà thằng con hắn có bao giờ bị điểm kém môn văn? Rồi hắn hỏi một câu vô lý mà nếu có bắt hắn trả lời thì hắn cũng chịu: “Tại sao lại chỉ có ba?” Để chữa cái vô lý ấy, hắn hỏi tiếp: “Tại mày không học hay tại thầy giáo chưa dạy?”
- Không phải tại con không học, cũng không phải thầy giáo chưa dạy.
- ? ? ?
- Tại đáp án! Ra đề một đằng, đáp án một đằng!
Hắn hiểu lơ mơ hình như đáp án là cái câu trả lời cho cái đề bài để người ta dựa vào đấy mà chấm bài. Nhưng làm gì có chuyện ấy được. Theo như ông hiệu trưởng nói hôm họp Ban Đại diện phụ huynh thì Phòng Giáo dục ra đề thi cuối năm học…
- Trên Phòng toàn là người đầu óc thông minh sáng láng, đã tốt nghiệp Đại học, trên cả Đại học, học hành tốn kém cơ man cơm gạo… Chả nhẽ người ta lại dốt tới mức cái đề thi của thằng trẻ con mà lại trả lời sai? Láo! Thằng này láo. Học đã không ra gì lại còn bao biện đổ vấy lung tung. Mất dạy này! Mất dạy này! Mất dạy này!...
Mỗi câu “Mất dạy này!” là một lần cái roi vụt xuống. Thằng bé oằn người, cuống quýt lấy tay đỡ. Nhưng nó không khóc. Mắt ráo hoảnh, môi mím lại. Và khi hắn ngừng tay vụt thì thằng bé đứng thẳng nói dõng dạc:
- Bố đếch biết thì thôi. Họ ra đáp án sai thật đấy!
- Nói cụ thể tao nghe xem nào?
Điện bỗng sáng oà lên. Hắn như không nhận ra đứa con của mình, vì khuôn mặt của nó bỗng lạ hẳn. Không còn những nét hồn nhiên thường ngày mỗi khi đi học về nó thường kể những chuyện vui, những điều hay mà nó học được ở trường. Bây giờ mặt nó đanh lại. Mắt thì sưng húp nhưng ráo hoảnh và ánh mắt lộ rõ vẻ bất mãn đến căm hờn. Hắn thấy ngại ánh mắt ấy.
- Thì mày nói cụ thể tao nghe.
Thằng bé nói liền một mạch:
- Đề bài cho nghị luận hút thuốc lá có hại cho sức khoẻ…
Hắn ngồi xuống vỗ đùi:
- Thì đúng quá đi rồi! Chả thế mà tao có hút thuốc lá đâu. Tao chỉ hút thuốc lào. Thế mày làm như thế nào? Có kể tấm gương bố mày vào đó không? Không à? Vậy thì bị điểm kém là phải- Hắn vò đầu tiếc rẻ.
- Con cũng đã làm là hút thuốc lá có hại cho sức khoẻ. Nhưng người ta bảo rằng còn thiếu hai luận điểm nữa. Một luận điểm sành điệu tốn tiền, một luận điểm dẫn đến tệ nạn. Đúng như văn mẫu “Tác hại của tệ nạn xã hội” ở trong sách!…
Đến bây giờ thì hắn như lạc vào mê cung, hắn chả biết thế nào là luận điểm, luận điếc, vòng vo loanh quanh. Rõ rắc rối. Cái gì nhỉ: Sành điệu, tốn tiền. Cũng đúng chứ sao. Thế còn chúng nó làm thế nào để được điểm cao?
- Chúng nó làm nguyên xi văn mẫu.
- Thế sao mày không làm như chúng nó?
- Thầy giáo con dạy là phải phân tích đề. Xem kỹ phạm vi của vấn đề cần nghị luận. Con thấy phạm vi của đề này chỉ hạn chế nói về tác hại của thuốc lá đối với sức khoẻ thôi.
Thế này thì đến điên lên mất! Lại còn phạm vi với hạn chế…Chả hiểu ra sao. Vậy mà nó còn dám lý sự với mình. Không ngờ lại đẻ được thằng con lắm lí sự đến thế. Kiểu này ông cho mày ở nhà chăn bò cho mày hết lý sự. Trong khi thằng con ra sức giải thích:
- Con ví dụ thế này: con bò cái nhà ta đẻ được ba con…
Hắn ngắt lời:
- Ngu! Bò chỉ đẻ mỗi lứa một con!
- Ấy là ví dụ thế. Thôi cũng được. Ba lứa ba con. Một con là Sức khoẻ. Một con là Sành điệu. Một con là Tệ nạn. Sáng ngày mai bố bảo người ta giết con Sức khoẻ. Thế thì họ chỉ dám giết con Sức khoẻ thôi phải không nào?
- Dĩ nhiên rồi! Chả nhẽ nó giết cả hai con kia. Có mà tao đập cho bỏ mẹ! Nhưng mà… văn là văn, giết bò là giết bò. Đừng có mà bắt nạt tao. Liệu hồn đấy. Không có lối đâu cứ cãi lại bố chan chát.
Nói như vậy nhưng trong bụng hắn cũng khen thằng con hắn thông minh. Chả biết có thật vậy không, hay thằng này lại nói láo để tránh đòn. Hắn vớt vát hỏi thêm câu nữa: “Chỉ có vậy thôi à. Vậy thì làm sao lại bị điểm kém được?” Tưởng rằng thằng con đã im. Ai ngờ nó còn kể tiếp:
- Còn một câu hỏi trắc nghiệm nữa cũng sai. Đề bài: Tên nước ta ở thời Lý là gì? Cho bốn đáp án: Việt Nam, Vạn Xuân, Đại Cồ Việt, Đại Việt. Chọn lấy một.
- Thế mày bị điểm kém cả môn Sử à?- Hắn vung roi lên- Giời ơi là giời! Mày bán bêu cái mặt tao rồi.
- Không phải Sử. Câu đấy vẫn trong đề thi Văn.
Lại ngạc nhiên. Câu hỏi Sử rõ ràng. Cái ấy thì ai chả biết. Hoạ có thằng ngu mới không biết. Nhưng nó nói là không phải Sử. Lẫn lộn hết. Hay thằng này học nhiều quá đâm ra tâm thần ngộ chữ. Thế thì mất… tương lai con em chúng ta rồi. Hay tại mình sát sinh nhiều quá. Giết lắm bò quá để bây giờ nó oán. Con cắn rơm cắn cỏ cầu xin các bề trên tha tội! Chẳng qua cũng vì cái kế sinh nhai. Con mà được học hành tử tế như người ta thì bây giờ chả đến nỗi khốn nạn thế này. Vất vả suốt ngày suốt đêm để kiếm vài đồng cho con ăn học. Để chúng không phải cái kiếp đói khát thất học như con ngày xưa. Được thằng con thông minh chăm chỉ, đã lấy làm mừng. Ai ngờ… Hay là nó ốm nên nói mê nói sảng?
Hắn tập tễnh đứng lên rồi lò cò nhảy tới, vươn tay định sờ trán con. Thằng bé thấy bố đưa tay ra lại tưởng rằng bố nó chuẩn bị tặng thêm cho cái tát. Nó lùi lại. Do chỉ đứng bằng một chân nên hắn mất đà ngã chúi. Thằng con vì chưa hoàn hồn nên không dám đỡ bố đứng dậy. Vậy là cơn tức của hắn lại dâng lên. Hắn lồm cồm đứng dậy chộp lấy cái roi mây. Nhưng nghĩ thế nào, hắn lại ngồi xuống. Bố con nhà hắn tiếp tục cuộc đấu khẩu:
- Mày lùi lại gần đây! Nói tao nghe! Sai là sai thế nào?
- Sai là ở chỗ bắt chọn một đáp án đúng nhưng có tới ba đáp án đúng. Tại vì có hai thời Lý, cái thời Lý sau lại có hai tên nước với nhiều đời vua. Chúng con chọn cái tên đúng. Nhưng không đúng với đáp án.
- Đúng cả ba thì chọn cái nào cũng được chứ sao. Thế đáp án là gì?
- Đáp án là Đại Việt.
- Thế mày chọn cái gì?- hắn hất hàm hỏi. Thằng con hắn đã bình tĩnh trở lại- Con chọn là Đại Cồ Việt.
À, bây giờ thì hắn nhớ ra. Đại Cồ Việt là tên đặt do ông vua ngày còn bé phất cờ lau tập trận, lại dám bắt trâu của chú ruột đem giết thịt khao bọn trẻ trâu rồi bỏ nhà đi dẹp loạn. Sở dĩ hắn nhớ được điều ấy bởi vì trong thâm tâm hắn coi ông ấy như là vị Tổ nghề giải phẫu đại gia súc của mình(!) Nhưng hắn nhớ ông ấy họ Đinh chứ đâu phải là họ Lý. Vậy ra thằng này mất dạy. Nó tưởng mình không biết. Mày định loè ông à… Một lần nữa thằng con lại oằn người lên đón cái roi phũ phàng của ông bố thông thái. Trừng phạt được thằng con lừa đảo một roi, tự nhiên hắn cảm thấy mãn nguyện về sự thông thái của mình. Đừng tưởng mày bịp được ông nhé! Phải truy tận cùng xem thằng này còn láo được nữa hay không. Hắn dồn: “Mày bảo Đại Cồ Việt là đúng, vậy thầy giáo dạy mày bảo sao?”. Thằng con lùi ra xa, cảnh giác với cái roi trong tay của kẻ cầm quyền thông thái đang nhịp nhịp trên mặt bàn:
- Thầy giáo con bảo chọn Đại Cồ Việt cũng đúng. Vì thời Lý vẫn giữ tên ấy mãi mấy đời vua về sau mới đổi. Thầy con đã xuống Phòng đề nghị nhưng ở Phòng người ta bảo sách giáo khoa nói rõ ràng ghi ở trang 68.
- Thế mày đã xem lại chưa? Chưa à? Vào cầm sách ra đây! Mau!
Thằng bé lập cập vào nhà. Một lát sau nó rón rén bước ra tay cầm cuốn sách giáo khoa Ngữ Văn 8. Tay vẫn nhăm nhăm cái roi, hắn quát bắt mở trang 68. Thằng bé mở sách tìm trang. Nó chăm chú đọc. Và oà lên khóc. Khóc nức nở như chưa bao giờ được khóc. Những giọt nước mắt vừa như oan ức được cởi bỏ vừa như ngập đến tận cùng của sự ai oán thất vọng. Hắn giằng lấy cuốn sách, mở đúng cái trang thằng bé vừa xem thấy có dòng chữ:
“Đại Việt: Tên nước ta từ đời vua Lý Thánh Tông.”
Hắn gầm lên. “Đúng là Đại Việt từ đời vua Lý Thánh Tông. Lý Thánh Tông là…là… là Lý Công Uẩn(!). Sao thầy trò nhà mày dám bảo là Đại Cồ Việt. Loại ngu lại còn hay cãi chày, cãi cối.”
Thằng con hắn vừa khóc vừa nói trong tiếng nấc:
- Con không ngu… Lý Công Uẩn là Lý Thái Tổ, là vua đầu tiên của nhà Lý vẫn giữ tên nước là Đại Cồ Việt, đời vua con là Lý Thái Tông vẫn giữ nguyên tên ấy… Lý Thái Tổ là ông, Lý Thánh Tông là cháu. Mãi đến đời vua cháu mới đổi tên nước là Đại Việt. Con không sai…!
Cái roi trên tay hắn rơi xuống đất. Hắn nhìn ra cửa: Cảnh vật bên ngoài nhạt nhoà. Hắn tấp tểnh bước ra ngõ. Sao mình lại đánh con?... Nhưng tại ai? Tại ai? Hắn không thể trả lời. Câu hỏi “Tại ai?” cứ lơ lửng ở trong đầu cùng với ánh mắt bất mãn đến căm hờn và tiếng khóc oan ức thất vọng của thằng con ám ảnh hắn... Tại ai? Hay tại cái đầu bò?... Tất cả cứ rối tung trong đầu hắn.
Cái chân lại đau nhói. Mùi nước đái bò xộc lên mũi. Chết thật. Ngón chân bị thương mà giẫm phải nước đái bò là độc lắm. Không chữa kịp thì đến cụt chân chứ chả chơi. Phải băng rửa vết thương… Hắn lại quay vào nhà. Vợ hắn đang ôm lấy thằng bé. Nó vẫn còn khóc.Vợ hắn cũng khóc. Người mẹ kéo quần con xuống. Những lằn roi ngang dọc trên mông, trên đùi thằng bé đang rớm máu. Người đàn bà gào lên:
- Sao mà ác thế! Cha tổ bố nhà chúng nó. Lẫn lộn lung tung. Lộn ổ lộn chuồng, bảo cháu là ông, ông là cháu. Để con tôi bị đánh oan. Ối giời cao đất dày ơi! Ối Cụ Lí ơi ời…! Cụ Lý ơi là Cụ Lý…!